Unutkanlık neden aniden artar?

Unutkanlığın bir anda ortaya çıkması veya aniden şiddetlenmesi, genellikle beynin o sırada maruz kaldığı akut bir stres, fiziksel bir eksiklik veya tıbbi bir durumun işaretidir. “Yaşlanıyorum, kesin bunadım” diye endişelenmeden önce, genellikle altında yatan ve çoğu düzeltilebilir olan şu nedenlere bakmak gerekir:

1. En Yaygın “Günlük” Tetikleyiciler (Geçici Nedenler)

Beyniniz “kayıt cihazı” gibidir; eğer kaydetme tuşuna basacak enerjisi yoksa, bilgiyi hiç depolamaz. Aniden artan unutkanlığın en sık görülen sebepleri şunlardır:

• Yoğun Stres ve Anksiyete: Beyin stres altındayken “savaş veya kaç” moduna girer ve hafıza merkezi (hipokampus) geçici olarak baskılanır. Zihniniz o kadar doludur ki yeni bilgiye yer açamaz (Örn: Anahtarı nereye koyduğunuzu o an hiç kaydetmemiştir).

• Uykusuzluk: Hafıza, siz uyurken pekişir. Birkaç gece üst üste uykusuz kalmak, beynin odaklanma yeteneğini aniden düşürür ve “beyin sisi” yaratır.

• İlaç Yan Etkileri: Yeni başladığınız bir ilaç (özellikle alerji ilaçları, uyku hapları, antidepresanlar veya kas gevşeticiler) bir anda sersemlik ve unutkanlık yapabilir.

• Vitamin Eksiklikleri: Özellikle B12 Vitamini ve D Vitamini eksikliği sinsi ilerler ama belirtileri (unutkanlık gibi) bir anda fark edilebilir hale gelebilir. B12 eksikliği doğrudan sinir sistemini etkiler.

2. Tıbbi ve Fiziksel Nedenler

Eğer yaşam tarzınızda bir değişiklik yoksa, vücudunuzda yolunda gitmeyen bir şeyler olabilir:

• Enfeksiyonlar: Özellikle yaşlılarda İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE) veya akciğer enfeksiyonları, ateş bile yapmadan “aniden başlayan kafa karışıklığı ve unutkanlık” ile kendini gösterebilir. Bu durum gençlerde de görülebilir.

• Tiroid Problemleri: Tiroid bezinin az çalışması (Hipotiroidi), metabolizmayı yavaşlatır ve zihinsel süreçleri “durdurur”.

• Dehidrasyon (Susuzluk): Beynin %75’i sudur. Yeterince su içmemek bile kısa süreli hafıza kaybına ve dikkat dağınıklığına yol açar.

3. Ne Zaman Doktora Gidilmeli? (Kırmızı Bayraklar)

Unutkanlık “Anahtarımı nereye koydum?” seviyesinden öteye geçerse dikkatli olunmalıdır. Aşağıdaki durumlar acil tıbbi değerlendirme gerektirir:

• Aynı soruyu tekrar tekrar sormak: Kişi cevabı aldığı halde 5 dakika sonra aynı soruyu soruyorsa.

• Zaman ve Yer Karmaşası: “Ben neredeyim?”, “Hangi yıldayız?” gibi temel bilgilerin aniden karıştırılması.

• Geçici Global Amnezi (TGA): Nadir bir durumdur; kişi kim olduğunu bilir ama son 24 saati veya nasıl geldiğini hatırlamaz. Genellikle 24 saatte geçer ama acil servis değerlendirmesi şarttır.

• Eşlik eden fiziksel belirtiler: Unutkanlığa baş dönmesi, konuşma bozukluğu, tek taraflı uyuşma veya şiddetli baş ağrısı eşlik ediyorsa (İnme riski).

Özetle Ne Yapmalısınız?

Eğer bu durum sizi endişelendiriyorsa şu adımları izleyebilirsiniz:

1. Kan Değerlerine Baktırın: Bir Dahiliye doktoruna gidip B12, D vitamini ve Tiroid (TSH) değerlerinizi ölçtürün.

2. Uykuyu ve Suyu Artırın: 3 gün boyunca günde en az 2 litre su için ve 7-8 saat uyumaya çalışın.

3. İlaçları Kontrol Edin: Yakın zamanda başladığınız bir ilaç varsa prospektüsünü okuyun.