Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, çocukluk çağında en sık görülen nörogelişimsel bozukluklardan biridir. Bu tür bozukluklar erken yaşlarda ortaya çıkar ve merkezi sinir sisteminin gelişimini doğrudan etkiler. Gelişim sürecinde görülen aksaklıklar yalnızca çocuklukla sınırlı kalmaz; bireyin yaşamının ilerleyen dönemlerinde de farklı düzeylerde sorun yaratmaya devam eder.
Erken dönemden itibaren kendini gösteren belirtiler, kişinin sosyal ilişkilerini, akademik performansını ve duygusal süreçlerini derinden etkileyebilir. Bu nedenle bozukluğun gidişatı bebeklikten yetişkinliğe uzanan geniş bir dönemi kapsar.
Klinik Görünüm
Bebeklikte huzursuzluk, uyku problemleri, kolay ağlama ve zor sakinleşme gibi sorunlarla başlayabilir. Çocukluk dönemine gelindiğinde ise kurallara uyumda zorluk, aşırı hareketlilik, sabırsızlık, etkinlikleri tamamlayamama ve akran ilişkilerinde sorunlar olarak ortaya çıkabilir. Okul çağıyla birlikte dikkat dağınıklığı, dersi dinleyememe, görevleri yerine getirmekte güçlük, planlama sorunları ve düşük akademik performans dikkat çekmektedir.
Ergenlik döneminde hiperaktivite genellikle azalsa da, dikkat problemleri, akademik güçlükler ve ebeveyn-akran çatışmaları devam eder. Ayrıca bu dönemde riskli davranışlara yönelme, sigara ve madde kullanımı, alkol tüketimi gibi durumlar daha sık gözlenebilir. Bunun yanı sıra benlik saygısı kayıpları ve depresif belirtiler de tabloya eklenebilir.
Olası Nedenler
Yapılan araştırmalar, çeşitli biyolojik ve çevresel etkenlerin bozukluğun gelişiminde önemli rol oynadığını göstermektedir. Annenin gebelik dönemindeki sağlık sorunları, toksin maruziyeti, ilaç, sigara ya da alkol kullanımı, doğum komplikasyonları, prematürite ve düşük doğum ağırlığı risk faktörleri arasında yer alır. Ayrıca beyin gelişiminde erken dönemde yaşanan enfeksiyonlar da dikkat ve yürütücü işlevlerin düzenlendiği alanlarda bozulmaya yol açabilmektedir.
Tanı ve Tedavi
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı, mutlaka çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanları tarafından konulmalıdır. Çünkü benzer belirtiler farklı bedensel ya da ruhsal durumlarla da ortaya çıkabilir. Tanı sürecinde çocuğun gelişimsel öyküsü, aile ve öğretmenlerden alınan bilgiler ve gerekirse psikolojik testler kullanılır.
Tedavi planı bireyselleştirilir ve genellikle ilaç tedavisi ile psikososyal müdahaleler birlikte yürütülür. Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu, kaygı bozukluğu, tik bozuklukları ya da özgül öğrenme güçlükleri gibi eşlik eden durumlar da dikkate alınır. Çocuğun sosyal becerilerinin, problem çözme kapasitesinin ve dürtü kontrolünün geliştirilmesi sürecin önemli bir parçasıdır.
Ebeveyn eğitimi, okul ortamında yapılacak düzenlemeler ve aile desteği tedavinin sürekliliğini sağlayan en temel başlıklardandır. Tüm bu uygulamalar sayesinde çocukların yaşam kalitesi artırılabilir ve günlük yaşam işlevselliği daha sağlıklı bir şekilde sürdürülebilir.
News
